Ayasofya – Padişah Türbeleri’ndeki Çiniler

Sultan II. Selim Türbesi’nin içi, 16. yüzyılın en güzel çinileri ile bezenmiştir. Alt pencerelerin üst kısmında, türbeyi çepeçevre saran çini kuşakta, lacivert zemin üzerine beyaz ile Celi-sülüs tarzda “Bakara Suresi” ve “Ayetü’l Kürsi” yazılmıştır.

Giriş kapısının iki yanına, beyaz zemin üzerine mor, kırmızı, yeşil, mavi çiçek desenli çini panolar yerleştirilmiştir. Dikdörtgen çerçeve içine alınmış panoların, beyaz zeminli nişleri, kırmızı, yeşil, mavi şakayıklar, yaprak ve çiçeklerle doldurulmuş, ortadaki lacivert zeminli beyzi madalyon, bahar dallarıyla süslenmiştir. Köşeliklerde ise kırmızı zemin üzerinde çin bulutu motifleri görülmektedir.

16. yüzyılın en güzel çini örneklerinden olan bu panolardan, sol taraftaki çini pano, aslının taklididir. Orijinal çini pano, İstanbul’da diş hekimliği yapan ve Sultan II. Abdülhamid’in de diş hekimi olan, eski eser koleksiyoncusu Albert Sorlin DORIGNY tarafından, 1895 yılında, restore edilmek üzere Fransa’ya götürülmüştür. Ancak panonun imitasyonunun yapılarak yerine takıldığı, orijinalinin ise bugün Louvre Müzesi’nin “Arts of Islam” bölümünde 3919/2-265 envanter numarası ile sergilendiği bilinmektedir.

Sultan III. Murad Türbesi’nin iç kısmı 16. yüzyıl İznik çinileri ile süslüdür. Burada bulunan mercan kırmızısı renkteki çiniler, sadece Osmanlı devrinde, İznik Çini atölyesinde bir nesil tarafından üretilmesi bakımından önemli olup, bu çinilerin yapılış sırrı daha sonra bulunamamıştır. Türbenin içerisinde mavi zemin üzerine celi-sülüs hatla “Mülk Suresi 1- 22. Ayeti” yazılıdır. Çini kuşağın altında kalan yüzeyler ise, çeşitli renklerde güller, laleler, sümbüller, karanfiller, zambak yaprakları ve çin bulutları ile süslüdür.

Mimar Davud Ağa’nın eseri olan türbenin dışında renk ve kompozisyon bakımından ilginç bir çini pano bulunmaktadır. Beyaz zemin üzerine, ortada mavi rengin egemen olduğu bir rozet dikkati çekmektedir. Narçiçekleri, büyük hançer yaprakları, şakayık betimleri bu kompozisyonu tamamlamaktadır.

Sultan III. Mehmed Türbesi’nin içi, 17. yüzyılın başına tarihlenen İznik işi çinilerle süslenmiştir. Türbenin içerisinde mavi zemin üzerine Celi-sülüs hatla “Besmele ve Cum’a Suresi” yazılıdır.